Informatie over vaccinatie

wo 17 februari 2021
Hoe werkt vaccin

We hebben ons in de informatie over het coronavirus en de pandemiemaatregelen beperkt tot specifieke vragen van apneupatiënten over "Covid-19 en slaapapneu" omdat er overal heel veel informatie (spijtig genoeg ook desinformatie en fake news) verspreid werd. Nu de vaccinaties in zicht zijn verspreidde het Vlaams PatiëntenPlatform dit overzicht. Het leek ons nuttig dit rechtstreeks op onze website te zetten. Er staan ook verwijzingen in naar betrouwbare bronnen voor verdere informatie.

Waarom vaccineren?

De coronapandemie overheerst ondertussen bijna één jaar ons leven. Met de verschillende maatregelen proberen we de gevolgen van de crisis in te perken. De belangrijkste troef om deze pandemie achter ons te laten zijn de coronavaccins. En nu zijn ze er eindelijk!

De overheid is volop bezig met vaccineren en stelt de vaccinatiestrategie verder op punt. Maar waarom is het zo belangrijk dat je je laat vaccineren? Als je je laat vaccineren verdwijnt de kans dat je zelf ziek wordt en COVID-19 krijgt. Dit is belangrijk omdat de ziekte heel erg onvoorspelbaar is en je erg ziek kan worden. Door je te laten vaccineren bescherm je ook anderen zoals mensen die zich niet kunnen laten vaccineren, bijvoorbeeld omdat ze een acute kankerbehandeling krijgen. Ook zorgverleners help je hiermee. Er zullen minder mensen ziek worden en moeten opgenomen worden in het ziekenhuis. De druk op het zorgsysteem zal dus afnemen.

Om het coronavirus echt klein te krijgen moet er groepsimmuniteit gecreëerd worden. Dit wil zeggen dat minstens 70% van de bevolking gevaccineerd moet zijn. Met jouw vaccinatie draag je dus je steentje bij.

De informatie over vaccinatie verfijnt en verandert voortdurend. In deze extra nieuwsflits vind je de belangrijkste informatie over de huidige stand van zaken.

Bron: Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en leefmilieu

Hoe werkt een coronavaccin?

Vaccins werken door het immuunsysteem van een persoon (de natuurlijke afweer van het lichaam) te stimuleren en voor te bereiden om een bepaalde kiem te herkennen en zich tegen die kiem of infectieziekte te verdedigen. Als je dan later met het virus besmet raakt, herkent je immuunsysteem het virus en omdat het al voorbereid is om het virus aan te vallen, beschermt het je tegen dat virus, bijvoorbeeld COVID-19.

Bron: Agentschap Zorg & Gezondheid 

Bron: De Zuidpoort vzw (op deze website kan je ook een grotere versie van deze beelden bekijken)

Is het vaccin veilig?

Veilige en doeltreffende vaccins van goede kwaliteit zijn belangrijk in de strijd tegen COVID-19. Ondanks de dringende nood worden er geen toegevingen gedaan op het vlak van de gebruikelijke, strenge eisen. Er zijn strenge eisen voor zowel de veiligheid, de kwaliteit als de doeltreffendheid. Deze controle gebeurt door het Europees Geneesmiddelenbureau (European Medicines Agency, EMA).

Hoe kan het vaccin er zo snel zijn?

Een vaccin ontwikkelen duurt gemiddeld 7 tot 10 jaar. De ontwikkeling van een vaccin heeft een hoge kost en een grote kans op falen en er is dus een groot financieel risico voor de ontwikkelaar. Daarom worden de verschillende stappen om een vaccin op de markt te brengen, normaal gezien één voor één doorlopen. Gezien het enorm belang in de strijd tegen COVID-19 werden nu verschillende stappen tegelijkertijd genomen. Dit was mogelijk door een aanzienlijke financiering van de Europese Commissie en de lidstaten waardoor de grotere financiële risico’s gedeeld werden. Bij elke stap blijven dezelfde strenge kwaliteitseisen wel gelden.

Daarnaast worden er ook veel meer gegevens uitgewisseld tussen de onderzoekers en bevoegde autoriteiten van bij de start van de aanvraagprocedure. Hierdoor kon deze aanvraag vlotter verlopen.

Wat ook nog helpt om het vaccin zo snel mogelijk ter beschikking te stellen, is om het logistieke proces voor de productie van een groot aantal vaccins in een vroege fase in orde te brengen. Wanneer het vaccin vergund is, kunnen de geproduceerde vaccins onmiddellijk verdeeld worden.

Bron: Federaal Agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (FAGG)  

Welke vaccins zijn er?

België heeft via de aankoopprocedure van de Europese commissie een akkoord over de aankoop van 5 vaccins: AstraZeneca, Johnson&Johnson, Pfizer/BioNTech, CureVac en Moderna. Nog niet al deze vaccins hebben een goedkeuring van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA).

Het EMA heeft momenteel een positief advies gegeven voor de vaccins van Pfizer/BioNTech, Moderna en AstraZeneca. Deze kunnen momenteel ingezet worden in de vaccinatiestratiegie in België. De goedkeuring van het vaccin van Johnson&Johnson wordt midden februari aangevraagd bij het EMA. Voor CureVac zal dit ten vroegste in april gebeuren.

Bron: Federaal Agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (FAGG)  

Kan ik kiezen welk vaccin ik krijg?

Nee, de vaccins zullen aangeboden worden aan beroepsgroepen, risicogroepen en leeftijdsgroepen in functie van hun kenmerken en beschikbaarheid. België heeft er voor gekozen om het vaccin van AstraZeneca voorlopig niet toe te dienen aan 55-plussers. Momenteel zijn er niet voldoende gegevens over de werkzaamheid van het vaccin bij Belgen ouder dan 55. Het VPP vraagt uitzonderingen voor chronisch zieken die niet om het even welk vaccin mogen krijgen.

Bron:

Welke bijwerkingen zijn er bij coronavaccins?

De meest voorkomende bijwerkingen zijn een pijnlijke en soms wat gezwollen (rode) plek op de plaats waar je geprikt werd, vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn, koorts en soms gezwollen lymfeklieren. Je kan paracetamol innemen om de klachten te verlichten. Neem daarbij niet meer in dan de hoeveelheid die in bijsluiter vermeld staat. Maak je je toch zorgen? Neem contact op met je huisarts.

Deze klachten zijn meestal licht tot matig en ontstaan binnen enkele dagen na de vaccinatie. Na de tweede prik hebben mensen vaker klachten dan na de eerste vaccinatie. Een ernstige allergische reactie is eerder zeldzaam.

Allergie op zich is geen reden om je niet te laten vaccineren. Maar als je weet dat je allergisch bent voor (één van) de bestanddelen van het vaccin, krijg je beter geen vaccinatie. Bespreek dit dan altijd met je behandelend arts.

Het is mogelijk dat er direct na de vaccinatie een ernstige allergische reactie optreedt (anafylactische shock). Als je na de eerste vaccinatie een ernstige allergische reactie kreeg (die waarschijnlijk door de vaccinatie is veroorzaakt) mag de tweede vaccinatie niet gegeven worden. Inmiddels zijn de coronavaccins wereldwijd heel vaak gegeven en blijkt dat een anafylactische shock maar heel zelden voorkomt.

Als je ooit een ernstige allergische reactie hebt gehad of ademhalingsproblemen na een vaccinatie, meldt dit altijd aan de behandelend arts.

Na de vaccinatie in een vaccinatiecentrum moet je ter plaatse nog minstens 15 minuten blijven wachten in de rustruimte. Zo weet men of je niet allergisch reageert op het vaccin en kan je onmiddellijk behandeld worden als dat toch het geval zou zijn. Patiënten, die bijvoorbeeld vroeger al allergisch reageerden op vaccins of een anafylactische reactie doormaakten, worden minstens 30 minuten geobserveerd.

Krijg je na vaccinatie last van bijwerkingen die al dan niet in de bijsluiter staan vermeld?

  • Verwittig je huisarts als je ernstige of aanhoudende bijwerkingen ervaart.
  • Meld de bijwerkingen aan het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). Experten van het FAGG evalueren die bijwerkingen. Zo kan het FAGG actie ondernemen waar nodig. Bijvoorbeeld door de bijsluiter aan te passen of zorgverleners te waarschuwen. 

Bron: www.laatjevaccineren.be

Wanneer kan ik mijn eerste prikje verwachten?

De laatste dagen is er heel veel te doen in de media rond wie wanneer gevaccineerd zal worden. Het VPP heeft hard gewerkt om de risicogroep uit te breiden naar -45 jarigen. We zijn blij met de gewonnen stappen, maar wie zal nu wanneer gevaccineerd kunnen worden? Wat weten we hier al over?

In de eerste fase worden de bewoners uit woonzorgcentra en het zorgpersoneel gevaccineerd. Deze fase wordt ‘fase 1a’ genoemd en is momenteel lopende. In ‘fase 1b’ komen de 65-plussers aan bod, op de voet gevolgd door de hoogrisicopatiënten. Deze fase is voorzien voor half maart. Normaal gezien werd er in deze fase enkel gekeken naar hoogrisicopatiënten vanaf 45 jaar, maar dit advies werd recentelijk aangepast.

Bron: agentschap Zorg en Gezondheid. Bekijk de volgorde van de vaccinaties op www.laatjevaccineren.be/volgorde-van-vaccineren

In een nieuw advies van de Hoge Gezondheidsraad staat beschreven wie onder de doelgroep van hoogrisicopatient valt. De Hoge Gezondheidsraad baseerde zich hiervoor op wetenschappelijke literatuur en gegevens vanuit de ziekenhuizen rond wie overlijdt aan het coronavirus en welke mensen met onderliggende aandoening het meeste kans hebben om op de afdeling intensieve zorgen te belanden.

Qua prioritisering beveelt de Hoge Gezondheidsraad het volgende aan:

  • Prioriteitsniveau 1: 45- tot 64 jarigen met bepaalde comorbiditeit(en) en de 18- tot 64-jarigen met specifieke pathologieën.
  • Prioriteitsniveau 2: groep van de 45- tot 64-jarigen zonder comoboriditeit.
  • Prioriteitsniveau 3: groep van 18- tot 44-jarigen met één of meerdere comorbiditeiten.
  • Prioriteitsniveau 4: de rest van de bevolking.

Bekijk welke aandoeningen onder deze prioriteitsniveaus vallen

Voor mensen met een psychische kwetsbaarheid en mentale handicaps stelt de Hoge Gezondheidsraad dat het moeilijk is om prioriteiten binnen leeftijdsgroepen vast te leggen en dat er zeer weinig wetenschappelijke argumentatie is om indelingen te maken. De raad stelt wel dat er bijzondere aandacht moet worden besteed aan patiënten onder medicatie (bijvoorbeeld antipsychotica) en met ernstige stoornissen (in het licht van de activiteiten van het dagelijks leven). De behandelend arts/specialist die de patiënt volgt, moet geval per geval afwegen of die persoon voorrang moet krijgen bij de vaccinatie.

Het is belangrijk om te weten dat de Hoge Gezondheidsraad deze lijst niet als strikt naar voren schuift. Deze lijst zal nog evolueren naargelang de beschikbare gegevens en de verschillende soorten vaccins.

Kinderen en jongeren zullen voorlopig nog niet gevaccineerd worden. Dat komt omdat er onvoldoende onderzoek is naar vaccinatie bij -18 jarigen. Momenteel lopen er wel studies die dit onderzoeken. Verwacht wordt dat er tijdens de tweede helft van 2021 voldoende gegevens beschikbaar zullen zijn om een beslissing te nemen over het al dan niet vaccineren van kinderen.

Hoe weten de vaccinatiecentra dat ik tot deze doelgroep behoor?

Artsen gebruiken codes om aandoeningen te identificeren. Deze code is bepalend om te identificeren tot welke categorie je behoort.

Je vaste huisarts zorgt dat deze code in je globaal medisch dossier staat. Samen met de ziekenfondsen zullen deze lijsten worden opgemaakt en mag je een uitnodiging verwachten.

Heb je geen vaste huisarts? Dan maak je best een afspraak met een huisarts naar keuze zodat die jouw dossier kan opmaken en dat je zo ook een uitnodiging ontvangt.

Opgelet: Er wordt na 18/2 nog meer concrete info bezorgd over hoe je te weten kan komen of je op de lijst staat of niet. Nog even geduld dus. We houden je op de hoogte. 

Meer weten?

Surf naar:

Heb je specifieke vragen over jouw gezondheidstoestand en vaccinatie? Contacteer je behandelend arts of huisarts.

Specifieke info voor patiënten met een transplantatie-achtergrond

De Raad voor Transplantatie raadt aan om je te laten vaccineren. Patiënten met een transplantatieachtergrond (ook de patiënten, die op de wachtlijst staan) worden beschouwd als risicopatiënten en krijgen voorrang bij de vaccinatie.

De vaccins Pfizer/ BionTech en Moderna kunnen zonder problemen toegediend worden. Dit geldt zowel voor patiënten, die een transplantatie ondergingen als voor patiënten, die op de wachtlijst staan voor een transplantatie. Het maakt niet uit of je op dat moment al COVID gehad hebt of niet. Voor patiënten die een stamceltransplantatie ondergingen, bestaat er een uitzondering. Hen wordt aangeraden om zich te laten vaccineren nadat hun afweersysteem hersteld is, dus 6 maanden na de transplantatie. Voor het vaccin van Astra Zeneca is nog geen informatie beschikbaar of het veilig kan toegediend worden aan mensen met een transplantatie-achtergrond.

Patiënten, die op het moment van de vaccinatie medicatie nemen, die de werking van het immuunsysteem afremmen, moeten hiermee niet stoppen en de medicatie moet ook niet aangepast worden. Je mag trouwens alleen stoppen met deze medicatie of deze aanpassen in overleg met je transplantatiearts.

Als je kort na je vaccinatie opgeroepen zou worden voor transplantatie, is dat geen enkel probleem.

Men weet nog niet of een COVID-19 vaccin even goed zal werken bij getransplanteerde patiënten als bij anderen. Er zijn nog geen gegevens beschikbaar in verband met de veiligheid en efficiëntie van beide vaccins bij patiënten na transplantatie. Als men kijkt naar de ervaring met andere gelijkaardige vaccins, verwacht men geen ernstige bijwerkingen. Men gaat er wel vanuit dat patiënten met een transplantatieachtergrond minder beschermd zullen zijn door vaccinatie.

Bron: Brief Raad voor Transplantatie UZ Leuven via Halo VZW

Hoe zal de vaccinatie verlopen?

In welke fase van de vaccinatie jij gevaccineerd zal worden, werd hierboven al toegelicht. Maar hoe zal die vaccinatie nu verlopen?

De uitnodiging

Van zodra jij aan de beurt bent, ontvang je per brief, sms en mail een uitnodiging. Volgens de laatste informatie zal er in de uitnodiging al een afspraak worden voorgesteld. Om die afspraak te bevestigen, te wijzigen of te weigeren word je naar een website doorverwezen. Lukt het niet om je afspraak via de website aan te passen? Dan kan je ook terecht bij de telefonische helpdesk van jouw vaccinatiecentrum. De contactgegevens van de helpdesk staan vermeld op de uitnodiging.

In de uitnodiging zal ook duidelijk vermeld staan in welke van de 95 vaccinatiecentra jij je prik zal krijgen. Ben je nu al benieuwd naar jouw vaccinatiecentrum? Hier vind je een overzicht van alle vaccinatiecentra.

De vaccinatie zelf

In het vaccinatiecentrum

Op het moment van je afspraak meld je je aan in het vaccinatiecentrum dat vermeld staat op je uitnodiging. Daar volg je een parcours dat uit vier fasen bestaat:

  1. Het onthaal: wanneer je binnenkomt wordt je temperatuur gecontroleerd en zal je je handen moeten ontsmetten. Vervolgens meld je je aan bij de onthaalmedewerker die jouw identiteitsgegevens zal controleren en jou vervolgens de weg zal wijzen naar de juiste administratieve medewerker.
  2. De administratieve ruimte: een administratief medewerker zal je informatie geven over het vaccin en de mogelijke nevenwerkingen. In deze fase wordt ook je medische voorgeschiedenis en je huidige gezondheidstoestand bekeken. Als er twijfel is over jouw vaccinatie zal de verantwoordelijke arts erbij komen. Als alles in orde is, wordt je vaccinatie geregistreerd en zal er, indien dat nodig is bij het type vaccin dat je krijgt, ook een afspraak voor de tweede prik vastgelegd worden. Je krijgt hier ook een vaccinatiekaartje waarop de datum van je vaccinatie, het merk van je vaccin en de afspraak voor de tweede dosis staat.
  3. De vaccinatieruimte: hier zal een verpleegkundige het vaccin toedienen in je bovenarm.
  4. De wachtruimte: na de toediening van het vaccin blijf je nog minimaal een kwartier wachten in de wachtruimte. Als je ernstige vaccin-gerelateerde allergieën hebt, zal je gevraagd worden om wat langer in de wachtruimte te blijven.

In elk vaccinatiecentrum is een EHBO-post en een medisch verantwoordelijke aanwezig zodat er ingegrepen kan worden als er iets zou mislopen.

Bij thuisvaccinatie

Omwille van efficiëntie-redenen en de complexiteit van het vervoeren van de vaccins zullen mensen zoveel mogelijk in vaccinatiecentra gevaccineerd worden. Kan je omwille van mobiliteitsproblemen niet in het vaccinatiecentrum geraken? Dan wordt eerst bekeken of een dienst zoals de minder mobiele centrale je naar het vaccinatiecentrum kan brengen. Als dat niet mogelijk is, en je voldoet aan een aantal criteria, zal het ook mogelijk zijn om je vaccin thuis toegediend te krijgen. Met vragen hierover kan je terecht bij de helpdesk van jouw vaccinatiecentrum. De contactgegevens hiervan zullen vermeld staan op je uitnodiging.

! Woon je in Brussel? Dan kunnen de richtlijnen afwijken. Op de website van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) vind je de informatie over vaccinatie in Brussel.

Start vaccinatie in de collectieve voorzieningen van het VAPH vanaf 15 februari

De vaccinatie in de woonzorgcentra is al enkele weken bezig en ook de vaccinatie van de zorgprofessionals in de ziekenhuizen start. Als de levering en de verdeling van de vaccins vlot verloopt, start vanaf 15 februari de vaccinatie in de VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap) voorzieningen voor personen met een handicap. Dit zal enkele weken duren en tijdens een uitbraak van corona mag er niet gevaccineerd worden. Je voorziening zal je vragen of je gevaccineerd wilt worden en je op de hoogte brengen over de concrete vaccinatiedatum.

Het personeel en de bewoners van residentiële VAPH-voorzieningen zullen gevaccineerd worden in de eerste fase. Voor de dagcentra en voormalige diensten zelfstandig wonen is er momenteel nog geen duidelijkheid. Er zou hierover snel een beslissing komen.

Oproep Europees burgerinitiatief voor universele toegang tot coronavaccin

1 miljoen handtekeningen zijn er nodig, om de Europese Commissie aan te zetten om vaccins en behandelingen tegen corona universeel toegankelijk te maken. Het Europees burgerinitiatief ‘No profit on pandemic’ eist een wereldwijde aanpak van de pandemie waarbij het recht op gezondheid voor iedereen centraal staat. Er werden massaal overheidsmiddelen geïnvesteerd in het onderzoek en de productie van de vaccins. Daar moet dan ook publieke controle, openbaarheid en transparantie tegenover staan. Maar ook garanties dat de vaccins en geneesmiddelen beschikbaar en betaalbaar zullen zijn voor alle burgers.

Het bestuur van het Vlaams Patiëntenplatform staat achter de eisen van dit Europees burgerinitiatief en sloot zich aan bij de coalitie van Belgische organisaties en netwerken dat de petitie ondersteunt. We roepen daarom onze leden op om het burgerinitiatief als individuele burger te ondertekenen.

 

Beelden: Freepik
Tekst: (c) Vlaams PatiëntenPlatform, 12 februari 2021