De Tijd schrijft op 4 juli 2024: "Een Italiaans advocatenbureau heeft een Europese groepsvordering opgestart tegen het technologiebedrijf Philips in de zaak over defecte toestellen tegen slaapapneu. Opvallend: de uitspraak van de rechtbank in Milaan zal niet enkel gelden in Italië, maar ook in de rest van de Europese Unie."
De groepsvordering tegen Philips komt er voor de schade die verschillende apneu-apparaten van de Nederlandse producent volgens de Italiaanse advocaten veroorzaakt hebben. Die apparaten helpen patiënten met slaapapneu 's nachts met ademhalen. Maar uit de machines kon isolerend schuim afbrokkelen. Dat kan schadelijk zijn voor de gezondheid van patiënten of kan tot giftige chemische reacties leiden als het in aanraking komt met bepaalde schoonmaakmiddelen. In 2021 moest Philips miljoenen toestellen terugroepen.
De schadeclaim wordt opgestart voor patiënten die letselschade hebben opgelopen of ziek zijn geworden, maar ook voor louter emotionele schade uit vrees om ziek te worden na gebruik. In de Verenigde Staten bereikte Philips eerder dit jaar al een schikking. Het technologiebedrijf beloofde 1 miljard euro schadevergoedingen te betalen, waarmee het 60.000 verschillende schadeclaims afkocht.
Uit op winst
Nu krijgt het verhaal een Europees vervolg. Philips is op vraag van de Italiaanse consumentenorganisatie Adusbef voor de rechtbank van Milaan gedaagd. Opvallend: de uitspraak van de rechtbank geldt niet enkel in Italië, maar ook in de rest van de Europese Unie. Een dergelijke groepsvordering op Europees niveau, waarbij de uitspraak van één Europese rechtbank van toepassing is in de hele Europese Unie, is nieuw.
In België bestaat sinds 2014 wel een systeem voor groepsvorderingen waarbij consumenten een collectieve schadeclaim kunnen indienen bij een rechter. Maar een grensoverschrijdend mechanisme in Europa kwam er pas later. Het Europees Parlement nam de wet aan in 2020, maar gaf EU-lidstaten enkele jaren de tijd om de minimumnormen in nationaal recht om te zetten.
Groepsvorderingen waren lang taboe in Europa, uit vrees voor class actions zoals in de VS, getrokken door grote advocatenfirma's die enkel uit zijn op winst. Desondanks drong de nood aan een breder, grensoverschrijdend mechanisme zich almaar meer op.
Dieselgate
'Dieselgate, het schandaal rond de fraude met uitstootnormen van Volkswagen, maakte duidelijk dat Europese consumenten in een zaak van die grootte niet voldoende beschermd waren', zegt advocaat Geert Lenssens, die betrokken is bij de opzet van de Europese groepsvordering tegen Philips. 'Met een Europese class action als deze hadden consumenten in heel Europa wel een stevige schadevergoeding ontvangen.'
'Een belangrijke testcase', noemt Lenssens de zaak in Italië tegen Philips. 'Er zullen ongetwijfeld nog enkele juridische vraagstukken opduiken, maar dit is een belangrijke stap om consumenten beter te beschermen en voor bedrijven om conflicten op Europees niveau te kunnen schikken.'
1,2 miljoen burgers
Voor elke deelnemer zal minstens 70.000 euro schadevergoeding geëist worden, zei het Global Justice Network (GJN), een internationaal netwerk van advocaten, donderdag 4 juli 2024 op een persconferentie in Brussel. Daarnaast wil de organisatie aanvullend schadevergoedingen voor mensen die ziek geworden of zelfs overleden zijn. De Amerikaanse voedsel- en medicijnenwaakhond FDA kreeg sinds 2021 melding van 561 overlijdens die mogelijk te maken hadden met de apparaten.
'De class action staat open voor minstens 1,2 miljoen Europese burgers die deze medische apparaten van Philips hebben gebruikt', zegt Stefano Bertone, de voorzitter van GJN. In België zou het om 34.000 mensen gaan. 'In een eerste fase moet de rechtbank in Milaan nu een uitspraak doen', zegt Lenssens. 'Belgische consumenten die denken recht te hebben op een schadevergoeding, zullen zich pas later kunnen melden.'